در دهه اخیر موضوع تمایل به زیبایی‌های ساختگی با استفاده از جراحی‌های مختلف به‌ویژه در ناحیه بینی در جامعه رواج فراوانی یافته بود ولی در دو سال اخیر بنا به گفته اهل فن، نرخ تمایل به این شیوه زیباساختن در کنار انواع روش‌های دیگری در بین نوجوانان و جوانان شیوع بیشتری یافته است.
گرایش به زیبایی در شرایط کنونی جامعه به مرحله خودنمایی رسیده تا حدی که برخی جوانان و نوجوانان دختر و حتی پسر در سنین مختلف به‌ویژه زیر 30 سال حاضرند تا با صرف هزینه‌های گزاف و قبول عواقب جسمی، روانی و حتی تا مرحله ریسک جانی و به قول یک ضرب‌المثل قدیمی «بکش و خوشگلم کن» به این روش‌های کاذب برای زیباسازی خود روی بیاورند.
بنا به گفته جامعه‌شناسان عوامل متعددی در ایجاد گرایش این افراد به سمت زیبایی‌های کاذب مؤثر است که ازجمله آن می‌توان به گروه همسالان و دوستان، فضای مجازی، تبلیغات ماهواره‌ای در زمینه پیشرفت‌های پزشکی زیبایی، دنباله‌روی از افراد مشهور (سلبریتی)، شرایط خانوادگی و دیگر موارد اشاره کرد.
جامعه‌شناس و استاد دانشگاه گفت: یکی از عوامل روان‌شناختی دخیل در گرایش افراد جامعه در سنین مختلف به تغییرات ظاهری و زیباسازی، تصور فرد از خویشتن و در اصطلاح روان‌شناسی خودپنداری است.
رضا اسماعیلی افزود: اینگونه افرادی که وارد حیطه جراحی‌های پلاستیک می‌شوند و تغییراتی در ظاهر خود ایجاد می‌کنند پس از مدتی تصور مثبت‌تری نسبت به خود پیدا می‌کنند.
وی گفت: افرادی که اعتماد به‌نفس پایینی دارند و نظر دیگران برایشان مهم‌تر باشد و تصور منفی از خود داشته باشند گرایش بیشتری به سمت جراحی‌های پلاستیک و بهسازی شکل و فُرم ظاهری خود خواهند داشت.
این جامعه‌شناس افزود: از بُعد اجتماعی نیز آنچه مهم است توجه به تغییرات فیزیکی و بدنی به‌عنوان پرستیژ و منزلت اجتماعی است بطوری که برخی احساس می‌کنند از طریق سیستم بدنی خود موقعیت اجتماعی بالاتری پیدا می‌کنند.
به گفته اسماعیلی این افراد معتقدند که با زیبایی‌های ظاهری هم مطلوبیت آن‌ها نزد دیگران افزایش و هم موقعیت و منزلت اجتماعی آن‌ها ارتقا می‌یابد و راغب هستند که به سمت انجام جراحی‌های بیشتری بروند تا وجهه و جایگاه اجتماعی خود را مطلوب‌تر کنند.
وی یادآور شد: علاوه بر آن برخی با انجام جراحی‌های سنگین زیبایی مانند پیکرتراشی به‌دلیل صرف هزینه بالاتر نسبت به دیگر جراحی‌ها می‌خواهند برای خود منزلت و موقعیت اجتماعی بالاتری را در اجتماع کسب کنند.
وی خاطرنشان کرد: از منظر فرهنگی در جامعه‌ای که ارزش‌های جنسی جایگاه بالاتری دارد و این ارزش‌ها در وضعیت ظاهر افراد بسیار مهم است، این جامعه دچار جنسیت‌زدگی اجتماعی و فرهنگی به‌عنوان یک ارزش اجتماعی شده است.
این استاد دانشگاه افزود: از منظر فرهنگ‌شناسی وقتی تغییرات فرهنگی و ارزشی در جامعه اتفاق بیفتد و جامعه به سمت جنسیت‌زدگی و به سمت اینکه ظاهرآرایی، ارزش اجتماعی تلقی شود، پیش برود، بخش قابل توجهی از سرمایه‌های آن کشور به سمت این موضوع سرریز می‌شود.
اسماعیلی تصریح کرد: از دیدگاه اقتصادی نیز در زمان حاضر اقتصاد ظاهرآرایی و صنعت مُد یکی از پررونق‌ترین گردش‌های اقتصادی را در کشور به خود اختصاص داده است.
وی با اشاره به رونق اقتصاد ظاهرآرایی در جامعه پزشکی گفت: در شرایط حاضر گرایش پزشکان به‌دلیل درآمدزایی این اقتصاد به سمت دایر کردن کلینیک‌های زیبایی و رشد روزافزون آن‌هاست.
وی تصریح کرد: به نوعی یک بنگاه اقتصادی با محوریت زیبایی در جامعه در حال افزایش است که با توجه به اینکه 16 تغییر فیزیکی در بدن شناسایی شده این موضوع در حال گسترش است.
این جامعه‌شناس افزود: این موج هم آقایان و هم سنین مختلف را شامل شده بطوری که حتی در کهنسالان نیز این رویه رونق دارد.
یک جامعه‌شناس دیگر مطرح کرد: جراحی به یک صنعت و بازار تبدیل شده که در آن پزشکان زیبایی فعالیت کرده و کسب سود می‌کنند.
فخری رضایی افزود: در گرایش و انجـام جراحـی‌های زیبـایی خود فرد و اجتماع نزدیک او عامل مهمی در پذیرش ملاک‌های اجتماعی زیبـایی برای فرد محسوب می‌شوند تا به حدی که فرد از چهره واقعی خود چیزی بر جا نگذارد.
وی گفت: معمولاً افرادی که در جراحی‌های زیبایی افراط می‌کنند، با بدن خود مشکل دارند و به اختلال «خود زشت‌انگاری» مبتلا هستند. این افراد به خود لقب‌های ناشایست می‌دهند از کوتاهی مدل بینی، لب، چشم و دیگر اعضای بدن خود شکوه می‌کنند.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه این تَب‌های اجتماعی، برگرفته از مُدهای اجتماعی است گفت: بـیشتـرین انگیـزه در تمایـل بـه ایـن جراحی‌ها، کسب زیبایی به منزله عاملی برای ارتقای اعتماد به‌نفس است و این تمایل، از طرفی، متأثر از خصوصیات فردی و از طرف دیگر، تحت تأثیر الزام‌های خـارجی است.
به گفته رضایی، افراد مجرد، با تحصیلات پایین، دارای تصویر منفی از بدن خویش و افراد با اعتماد به‌نفس پایینتر، بیشترین تمایل را به تغییرات جدی در قالب جراحی‌های زیبایی در ظاهر خود دارند که خـانواده، دوسـتان، فامیـل، همسـر، پزشکان، ماهواره و تلویزیون، بیشترین تأثیر را در بـرانگیختن ایـن تمایـل دارند.
از سویی رقابت برای خودنمایی و زیبا جلوه کردن در بین جوانان جامعه کنونی تا به حدی افزایش یافته که برخی افراد حاضرند به شیوه‌های غیرمعمول و افراطی برای جلوه‌نمایی خود در بین دیگران روی بیاورند که مصداق آن را می‌توان در چهره‌های چند ضلعی، لب‌های برجسته و بینی‌های جراحی‌شده غیرطبیعی مشاهده کرد.
با وجود آنکه در فضای حقیقی و مجازی پزشکان متخصص و دلسوز بارها درباره آسیب‌های جدی این شیوه زیباسازی کاذب هشدار داده‌اند ولی گرداب این وضعیت که به‌تدریج به سمت ناهنجاری در حرکت است بسیار وسیع و عمیق شده است.
وفور استقبال از این روش‌های زیباسازی در جامعه موجب شده که بسیاری از پزشکان عمومی و غیرمتخصص و بدتر از آن دیگر صنوف ازجمله آرایشگاه‌ها نیز به انجام برخی از روش‌ها ازجمله تزریق بوتاکس، ژل و دیگر روش‌های زیبایی روی بیاورند و آسیب‌های ناشی از استفاده نکردن از مواد دارویی مرغوب و یا وارد نبودن در شیوه تزریق را صد چندان کنند.
یکی از انواع جراحی‌های زیبایی که از دهه گذشته تاکنون بیشترین استقبال را بین زنان و مردان داشته جراحی بینی است که عوارض آن برای سنین پایین از سوی انجمن راینولوژی ایران بارها مورد هشدار قرار گرفته است.
بر اساس مطالعات علمی، حداقل سن برای عمل زیبایی بینی دختران 17.5 سال و پسران 18 سال است.
بنا به گفته پزشکان راینولوژی، شاید در کوتاه‌مدت این نوع عمل‌ها باعث خوشحالی نوجوانان شود، اما بعد از دو سال، عوارض جبران‌ناپذیری متوجه این قبیل افراد خواهد شد.
این پزشکان معتقدند که عمل زیبایی بینی در سنین بالا هیچ محدودیتی ندارد ولی در عین حال جراح باید بداند که این نوع عمل در هر گروه سنی، تفاوت دارد و باید نسبت به آن آگاه باشد.
بنا به گفته یک پزشک فوق تخصص جراحی پلاستیک صورت، حادترین عارضه عمل‌های غیر استاندارد، در زیبایی صورت و عملکرد بینی نمایان می‌شود و از بین رفتن غضروف‌های بینی، پوست و ساختار بینی، منجر به نازیبایی صورت فرد می‌شود که به هیچ وجه قابل اصلاح و درست کردن نیستند.
این فوق تخصص جراحی پلاستیک صورت افزود: پس از جراحی مشکلاتی برای تنفس فردی که جراحی کرده ایجاد می‌شود که قابل برطرف شدن نیست.
با وجود هشدار مکرر درباره تزریق انواع ژل به صورت ازجمله لب‌ها و دیگر اعضای صورت، بازهم در معابر عمومی نوجوانان و جوانانی مشاهده می‌شوند که چهره معصوم و زیبای خود را دستخوش تزریقات نامتقارن و نامناسب قرار داده‌اند و چهره‌هایی بعضاً ناشایست برای خود ایجاد کرده‌اند.
در این راستا بسیاری از روان‌شناسان معتقدند که تنها راه و چاره کاهش تمایل به زیباسازی‌های خطرناک در جامعه تقویت اعتماد به‌نفس است.
یک روان‌شناس بالینی گفت: فارغ از اینکه حس زیبایی و زیباشناسی در انسان و یا هر جاندار زنده دیگر و یا اشیاء و گیاهان کماکان مورد توجه و علاقه عموم است ولی نباید این مهم به زیبایی کاذب و تهدیدکننده برای افراد تبدیل شود.
افسانه برومند گفت: مشاهده جوانانی با چهره‌های تغییریافته و در برخی موارد غیرطبیعی این هشدار را می‌دهد که باید فکری برای تقویت هویت و اعتماد به‌نفس آن‌ها صورت گیرد.
وی با تأکید بر اهمیت خودباوری و اعتماد به‌نفس به‌عنوان مهم‌ترین عامل در پیشگیری از حرکت به سمت اقداماتی ازجمله زیباسازی کاذب که با سلامتی فرد در ارتباط است گفت: شاید برای برخی افراد استفاده معقول و مطلوب از برخی روش‌های زیباسازی تهدیدی برای سلامت روح و روان آن‌ها محسوب نشود ولی خطاب مهم به جوانان و نوجوانانی است که بی‌محابا به سمت خودنمایی با توسل به کارهای خطرناک پیش می‌روند.
وی یادآور شد: اگر در سنین زیر 30 سال جوانی نتواند خود واقعی خود را بپذیرد و بدنبال تغییرات فاحش در چهره خود با توسل به روش‌های غیرمتعارف داشته باشد در آینده در معرض انواع مشکلات روحی و روانی تا مرز افسردگی و خودکشی پیش خواهد رفت.
وی یکی از دستگاه‌های مسئول را آموزش و پرورش عنوان کرد و گفت: باید این تهدیدات توسط مشاوران، مدیران و معلمان در دستگاه عظیم و تأثیرگذار تعلیم و تربیت به نوجوانان و جوانان گوشزد شود تا از گرایش تعداد بیشتری از افراد جامعه به سمت روش‌های زیبایی ساختگی که آسیبی جدی برای آینده آن‌هاست، کاهش یابد.
منبع : سپهرغرب
شرکت های برگزیده
وزارت صمت
سازمان غذا و دارو
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
انجمن صنايع شوينده، بهداشتی و آرايشی ايران
ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز
سازمان ملی استاندارد
انجمن واردکنندگان فرآوردههای آرایشی ایران