بازار مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی در ایران به یکی از بازارهای پررونق و پرسود تبدیل شده است. تحقیقات نشان می‌دهند که هزینه مصرف این محصولات در ایران بالا بوده و قیمت عطر، ادکلن، کرم‌ها و دیگر لوازم آرایشی رو به افزایش است. آمار دقیقی از میزان متوسط مصرف لوازم آرایشی بین زنان وجود ندارد. اما بر اساس تحقیقات موسسه گالوپ، هر خانواده ایرانی به طور میانگین چهار و نیم درصد از درآمد خود را برای خرید لوازم آرایشی و بهداشتی و محصولات مراقبت از پوست صرف می‌کند که این میزان در کشورهای آلمان، انگلستان، فرانسه و ایتالیا به مراتب کمتر است.
حجم قاچاق محصولات آرایشی به ۲.۴ میلیارد دلار رسیده است؛
افزایش مصرف لوازم آرایش تقلبی در ایران
گزارش‌ها و تحقیقات جهانی نشان می‌دهند که زنان ایرانی پس از عربستان سعودی، در جایگاه دوم پرمصرف‌ترین گروه‌ها در مصرف لوازم آرایشی قرار دارند. این رقم در سطح جهانی ایران را به هفتمین مصرف‌کننده بزرگ محصولات زیبایی تبدیل کرده است. در این بین، استفاده از مژه مصنوعی و دیگر لوازم آرایشی خاص مانند ریمل، پنکیک و رژ لب نیز در ایران رتبه اول جهانی را دارد. موسی احمدزاده، نایب‌رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، با اشاره به آمار مصرف برخی محصولات آرایشی می‌گوید: «ایران رتبه اول مصرف مژه مصنوعی را در جهان دارد. در دسته‌بندی کالرکازمتیک (لوازم آرایشی رنگی) مانند ریمل، پنکیک و رژلب نیز ایران در برخی اقلام در رتبه اول جهانی قرار دارد.»
عرضه آشکار و بی واهمه کالای قاچاق و محصولات تقلبی توسط فروشندگان محصولات آرایشی و بهداشتی
با این حال، این بازار پررونق با مشکلاتی همچون عرضه محصولات تقلبی و قاچاق مواجه است. بسیاری از مغازه‌ها به دلیل بالا بودن هزینه اجاره مغازه‌ها و فشار مالی، محصولات تقلبی را به مشتریان عرضه می‌کنند. یکی از فروشندگان در مصاحبه با مستند سرنخ به صراحت بیان می کند که اکثر محصولات به ویژه کرم‌ها، فیک هستند و فقط ریمل‌ها و برخی دیگر از محصولات اصل به فروش می‌رسند.فروشندگان دیگر نیز تاکید دارند که بسیاری از محصولات به دلیل سود بیشتر از کیفیت پایین‌تری برخوردارند و معمولا محصولات کپی به جای محصولات اورجینال به فروش می‌رسند. با توجه به نوسانات قیمت اجاره مغازه‌ها، بسیاری از فروشندگان به فروش محصولات تقلبی رو آورده‌اند که قیمت پایین‌تری دارند.
رشد بازار محصولات تقلبی؛ چالش بزرگ مصرف‌کنندگان!
با وجود تقاضای بالا، ممنوعیت واردات رسمی باعث شده بازار با رشد فزاینده محصولات تقلبی و قاچاق مواجه شود. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که بسیاری از فروشندگان به دلیل هزینه‌های بالای اجاره و کسب‌وکار، به فروش محصولات فیک روی آورده‌اند. یک فروشنده در گفت‌وگو با خبرنگار برنامه سرنخ عنوان کرد: «تمام کرم‌های من ۱۰۰٪ فیک هستند. اگر مشتری بخواهد، محصولات اصلی هم می‌آورم، اما وقتی تقاضا کم است، فیک می‌فروشم. تنها برخی محصولات مانند ریمل هم در نسخه اورجینال و هم در نسخه فیک موجود است.»فرود امینی، رئیس اتحادیه آرایشی، بهداشتی و عطریات، نیز اذعان دارد که بیش از ۱۵۰۰ واحد صنفی بدون مجوز در تهران فعالیت می کنند.
امضای وزیر صنعت دولت دوازدهم زیر مصوبه ممنوعیت واردات محصولات آرایشی و بهداشتی!
در حالی که بسیاری از محصولات آرایشی به نام برندهای خارجی فروخته می‌شوند، محمدمهدی برادران، معاون وقت وزیر صمت، تأکید دارد که هیچ‌گونه واردات رسمی در این حوزه انجام نمی‌شود. محمدرضا بحیرائی نیز در این زمینه توضیح می‌دهد: «چهار تا پنج سال پیش، وزیر وقت صمت به‌صورت ناگهانی اعلام کرد که واردات لوازم آرایشی و بهداشتی ممنوع است و از آن زمان، واردات رسمی به‌طور کامل متوقف شده است.»
حمیدرضا دهقانی نیا: حجم قاچاق محصولات آرایشی به 2.4 میلیارد دلار رسیده است!
با وجود محدودیت‌های وارداتی، همچنان حجم زیادی از محصولات آرایشی و بهداشتی با نشان‌های خارجی در بازار ایران عرضه می‌شود. این موضوع به گفته کارشناسان، ناشی از قاچاق گسترده و همچنین تولید و عرضه محصولات تقلبی است که به نام برندهای معتبر خارجی فروخته می‌شوند.
حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی وقت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در این باره می‌گوید: «حجم قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی از سال ۹۷ تا ۱۴۰۰ به طور قابل توجهی افزایش یافته است. در سال ۹۷، این رقم ۱.۶ میلیارد دلار بوده، در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به ۲.۱ میلیارد دلار رسیده و در سال ۱۴۰۰ برآوردها حاکی از قاچاق حدود ۲.۴ میلیارد دلاری در این حوزه است.» این ارقام نشان می‌دهد که علی‌رغم تلاش‌ها برای کنترل بازار، قاچاق همچنان یکی از چالشهای اساسی در صنعت آرایشی و بهداشتی کشور محسوب می‌شود.یکی از معضلات جدی این بازار، عرضه گسترده کالاهای تقلبی است که با ظاهری مشابه برندهای معتبر، اما با کیفیت پایین به فروش می‌رسند.
به گفته دهقانی‌نیا، این محصولات عمدتاً فاقد مجوزهای رسمی بوده و بسیاری از فروشندگان نیز حاضر به مصاحبه در این زمینه نشده‌اند، چرا که از تقلبی بودن کالاها مطلع هستند. در ادامه نیز حمیدرضا بنایی، مهمترین معضل بازار فعلی را، وفور کالای تقلبی عنوان می کند!
تفاوت محصولات آرایشی و بهداشتی تقلبی با کالای اصل و با کیفیت!
آزاد عبدالهی، کارشناس صنعت آرایشی و بهداشتی، در خصوص کیفیت این محصولات تقلبی توضیح می‌دهد که: «بافت بسیاری از این محصولات نشان می‌دهد که از مواد اولیه صنعتی ساخته شده‌اند، نه ترکیبات استاندارد آرایشی و بهداشتی. به عنوان مثال، برخی از کرم‌ها و رژلب‌های تقلبی به جای ایجاد لطافت روی پوست، خشک می‌شوند و با تعریق، به صورت گلوله‌گلوله درمی‌آیند. این مسئله نشان‌دهنده استفاده از ترکیبات غیراستاندارد و بی‌کیفیت در تولید این محصولات است.»
یکی دیگر از نشانه‌های اصلی محصولات تقلبی، نبود اطلاعات کافی روی بسته‌بندی آنهاست. رویا مرجانیان، معاون اداره کل فرآورده‌های آرایشی سازمان غذا و دارو، در این رابطه می‌گوید: «بسیاری از کالاهای مشکوک فاقد نام تولیدکننده، ترکیبات تشکیل‌دهنده، تاریخ تولید و انقضا، سری ساخت و شماره مجوز بهداشتی هستند.
منشأ ورود محصولات آرایشی تقلبی به بازار کجاست؟
یکی از مهمترین سؤالاتی که در این زمینه مطرح می‌شود، منشأ ورود و توزیع این کالاها در بازار ایران است. محمدرضا بحیرائی، رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، در این باره می‌گوید: «یکی از مهمترین بنادر تأمین کالا در جهان، دبی است. علاوه بر آن، مرزهای آبی گسترده، مرز عراق و مرز کردستان، از دیگر مسیرهای ورود کالا هستند.
بسیاری از برندهای مشهور در آن سوی مرزها حضور دارند، اما منشأ اصلی تولید کالاهای تقلبی، بنا بر تجربیات، کشور چین است.»سردار جلال امینی، رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس اقتصادی فراجا، درباره روش‌های قاچاق این محصولات نیز اظهار می‌دارد: «لوازم آرایشی و بهداشتی از طریق شگردهای مختلفی وارد کشور می‌شود؛ از جمله قاچاق ملوانی، ته‌لنجی، مرزنشینی و حتی به‌صورت همراه مسافر. افرادی که از طریق مسیرهای هوایی وارد کشور می‌شوند، اغلب کالاهای کم‌حجم و با ارزش بالا را به همراه خود می‌آورند.»به نظر می رسد یکی از مهمترین مراکز عرضه محصولات تقلبی، شهر مرزی بانه در استان کردستان است.
تولید ریمل تقلبی در داخل کشور آن هم با مواد خطرناک! در کنار عواقب خطرناک آنها
یک فروشنده در بانه تأکید می‌کند که تنها در مورد ریمل برند "اسنس"، پنج مدل تقلبی در بازار وجود دارد که بسیار شبیه به نمونه اصلی هستند. این محصولات در فرآیند تولید، با استفاده از مواد پلاستیکی و حرارت بالا به مایع تبدیل شده و در نهایت به ریمل تبدیل می‌شوند که برای چشم‌ها بسیار مضر است. این مواد می‌توانند باعث سوزش شدید و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به چشم شوند.بسیاری از محصولات حساس مانند خط چشم، ریمل، سایه چشم و ابرو، در صورت استفاده از نمونه‌های تقلبی، ممکن است آسیب‌های غیرقابل جبرانی به چشم وارد کنند که حتی با هزینه‌های گزاف هم قابل جبران نیستند.
آمار اندک کشفیات در مقابل حجم 2.4 میلیارد دلاری قاچاق!
سردار امینی با مصاحبه با دوربین این برنامه عنوان می کند که رشد ده درصدی در تعداد پرونده‌های کشف شده داشته‌ایم و همچنین، ۱۶۵۳ نفر در ارتباط با قاچاق این محصولات دستگیر شده و تحویل مراجع قضایی شده‌اند.»
دهقانی‌نیا در ادامه، میزان افزایش قاچاق را این‌گونه تشریح می‌کند: «آمار کشفیات لوازم آرایشی و بهداشتی از ۳۶۲۷ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۱ به ۴۳۹۱ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۲ رسیده که نشان‌دهنده افزایش ۲۰ درصدی در این حوزه است.
راهنمای مصرف کنندگان؛ چطورکالای اصل را از تقلبی تشخیص دهیم؟
آزاد عبدالهی، کارشناس صنعت آرایشی و بهداشتی، درباره راهکارهای تشخیص محصولات تقلبی در گفتگو با مستند سرنخ توصیه می‌کند که «حتماً محصول را روی بخشی از بدن که پوست نازکی دارد، مانند نبض، تست کنید و یک شب صبر کنید تا ببینید آیا حساسیتی ایجاد می‌شود یا خیر. همچنین، بررسی کنید که آیا محصول به راحتی پاک می‌شود و سازگاری آن با شوینده‌های معمولی چگونه است.»
موسی احمدزاده، نایب رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، تأکید می‌کند: «افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان نقش مهمی در کاهش مصرف محصولات قاچاق و تقلبی دارد. برندهای معتبر باید با استفاده از استراتژی‌های بازاریابی مناسب، مصرف‌کنندگان را راهنمایی کنند تا محصولات خود را از مراکز معتبر خریداری کنند.»
اهمیت برچسب اصالت کالا در تشخیص کالای تقلبی!
یکی از راه‌های جلوگیری از قاچاق و تقلب در بازار لوازم آرایشی، استفاده از برچسب اصالت کالا است. کسری مومنیان، مدیر اداره نظارت بر فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این باره توضیح می‌دهد: «محصولات وارداتی باید دارای برچسب اصالت باشند که شامل اطلاعاتی مانند شناسه رهگیری، سری ساخت، تاریخ انقضا و کد ۱۶ رقمی مخفی است. این برچسب باید با مشخصات محصول تطبیق داده شود تا از اصالت کالا اطمینان حاصل شود.»
وی در ادامه هشدار می‌دهد: «برچسب‌های اصالت ممکن است جعلی باشند، بنابراین مصرف‌کنندگان باید کد درج‌شده روی آن را به شماره پیامکی سازمان غذا و دارو (۲۰۰۰۸۸۲۲) ارسال کنند تا از صحت آن مطمئن شوند. هرگونه تفاوت در ارقام این شماره، نشانه جعلی بودن کالا است.»
جای خالی محصولات آرایشی ایرانی در سبد مصرف کنندگان توام با چالشهای همیشگی تولیدکنندگان داخلی!
محمدمهدی برادران، معاون وقت وزیر صمت، تاکید می کند که برای حمایت از تولیدکنندگان، اجازه واردات بالک محصولات آرایشی و بهداشتی صادر شده است.»با این حال، حمایت از تولید داخلی در این صنعت نیازمند همکاری تولیدکنندگان است. تولیدکنندگان در گفتگو با مستند سرنخ، از دو مشکل اساسی که در تابستان با آن مواجه هستند، صحبت می‌کنند: نخست، کمبود برق که در فصل تابستان به شدت احساس می‌شود و دوم، مشکل کمبود آب. آقای کریمی، یکی از تولیدکنندگان کالاهای آرایشی درباره مشکلات فصلی تولید می‌گوید: «در تابستان، با دو چالش اساسی کمبود برق و آب مواجه‌ایم. ما روزانه ۸ تن آب مصرفی خود را باید از منابع بیرونی تأمین کنیم که هزینه‌بر است و مشکلات زیادی برای ما ایجاد می‌کند.»
عدم شناخت زنان و بانوان نسبت به نشانها و محصولات ایرانی!
یکی از معضلات بزرگ بازار داخلی، کمبود آگاهی نسبت به برندهای آرایشی و بهداشتی ایرانی است. بسیاری از مصرف‌کنندگان هنوز نمی‌دانند که برندهای ایرانی باکیفیت در این صنعت وجود دارند. این ناآگاهی باعث شده که برخی از مردم، محصولات بی‌کیفیت خارجی را به تولیدات داخلی ترجیح دهند، حتی در حالی که تولیدات داخلی در بسیاری از موارد از نظر کیفیت و اثربخشی هیچ کمبودی نسبت به برندهای خارجی ندارند.
در پایان باید گفت؛ با توجه به اهمیت سلامت جامعه و افزایش مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی در ایران، ضروری است که دولت و مسئولان مربوطه برنامه‌های جامع‌تری برای مقابله با قاچاق، تقلب و محصولات بی‌کیفیت ارائه دهند. همچنین افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان از طریق نظارت‌های دقیق‌تر و استفاده از برچسب‌های اصالت کالا می‌تواند به کاهش تقلب و تضمین سلامت مصرف‌کنندگان کمک کند. این اقدامات به ویژه در نظر گرفتن خطرات جدی برای پوست و سلامت انسان‌ها باید به طور جدی در دستور کار قرار گیرد تا از بروز بحران‌های سلامت جلوگیری شود.
منبع : ایلنا
