همین چند روز پیش بود که شاهین شادنیا، رئیس بخش مسمومان بیمارستان لقمان حکیم نسبت به افزایش مسمومیت‌ها به‌دلیل استنشاق گازهای حاصل از ترکیبات شوینده‌ها در روزهای پایانی سال خبر داد. به‌گفته این پزشک، با رونق گرفتن خانه‌تکانی‌ها بیشترین مراجعان به اورژانس، افرادی هستند که بر اثر استفاده زیاد از مواد شوینده دچار مسمومیت یا آلرژی‌های تنفسی شدهاند.
عده‌ای تصور می‌کنند با ترکیب شوینده‌ها می‌توانند ترکیبی قوی‌تر برای تمیزی داشته باشند، اما از آسیب‌های آن ناآگاهند
خطر شوینده‌های دست‌ساز !
جوهر نمک و وایتکس
جوهر نمک یک ماده اسیدی بسیار قوی است که برای جرم‌زدایی سطوح مورد استفاده قرار می‌گیرد. وایتکس هم از متداول‌ترین محلول‌های سفیدکننده است. این دو محلول را هیچ زمانی باهم مخلوط نکنید؛ زیرا ترکیبی کشنده ایجاد خواهند کرد. ترکیب جوهر نمک و وایتکس موجب آزاد شدن گاز کلر می‌شود که سمی است و استنشاق آن می‌تواند فرد را برای همیشه دچار مشکل کند. قرار گرفتن در معرض این محلول ترکیبی به‌ویژه در محل‌های دربسته مانند سرویس بهداشتی خطرات جدی دارد و حتی مدت زمانی کوتاه تنفس از این گاز هم می‌تواند به ریه و تنفس عادی فرد آسیب وارد کند.
سفیدکننده و سرکه
سرکه یک ماده طبیعی است که به‌صورت خوراکی هم مصرف می‌شود؛ به همین دلیل اکثر افراد به خطرناک بودن این ماده حتی فکر هم نمی‌کنند، اما این نکته را به‌خاطر بسپارید که سرکه یک ترکیب شیمیایی اسیدی است و قابلیت واکنش با مواد مختلف را دارد. مخلوط ماده سفیدکننده با سرکه موجب آزاد شدن گاز کلر می‌شود. کلر یک گاز مضر است و تماس با آن برای یک مدت نسبتا طولانی می‌تواند باعث آسیب چشم، بینی و ریه شود؛ بنابراین، تحت هیچ شرایطی، برای خانه‌تکانی سرکه را با جوهرنمک مخلوط نکنید.
شوینده‌های قلیایی و وایتکس
بسیاری از شوینده‌ها مثل پودر صابون یا دیگر پودرهای دستی و رختشویی برخلاف وایتکس و جوهرنمک که اسیدی هستند، خواص قلیایی یا بازی دارند. ترکیب پودرهای شوینده با وایتکس یا جوهر نمک کامل اثر هر کدام را خنثی می‌کند، هرچند که ترکیب‌شان می‌تواند گازهای مضری مثل کلر هم آزاد کند. بنابراین هیچ‌گاه نباید این مواد شوینده را با محلول‌های اسیدی مانند وایتکس مخلوط کرد.
از سوی دیگر برخی چاه‌بازکن‌ها که معمولا با برندهایی مثل« چنته» در بازار وجود دارند، از قلیاهایی قوی به اسم سود سوزآور درست شدهاند که در تماس با پوست، سوزندگی شدید ایجاد می‌کنند. برای استفاده از این ترکیبات که معمولا به‌صورت ورقه‌های جامد فروخته می‌شوند، باید کاملا مراقب بود که هیچ‌گونه تماس با پوست یا چشم نداشته باشند.
آب اکسیژنه و سرکه
ترکیب آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن) با سرکه، ماده‌ای به نام پراستیک اسید تولید می‌کند که خورنده بوده و به پوست، چشم‌ها، گلو، بینی و ریه‌ها آسیب می‌زند.
جوش شیرین و سرکه
جوش شیرین و سرکه در تماس با یکدیگر گاز کربن دی‌اکسید تولید می‌کنند.این گاز سمی نیست ولی آزاد شدن ناگهانی آن علاوه بر خطرات سلامتی، زحمت‌های شما برای خانه تکانی را نیز هدر می‌دهد. برخی افراد با توجیه شیمیایی نبودن این دو ماده، آنها را در خانه‌تکانی ترکیب می‌کنند و دچار آسیب‌های جدی می‌شوند.
وایتکس و الکل
استفاده از الکل به‌تنهایی می‌تواند باعث تمیزی بسیار مطلوبی شود و به‌طور کلی اتانول 70درصد بیشترین قدرت برای ضد‌عفونی کردن را دارد، اما از ترکیب الکل با سایر مواد شوینده در خانه‌تکانی، به‌خصوص محلول‌های سفیدکننده یا وایتکس باید به‌شدت اجتناب کنید. درصورتی‌که الکل و سفیدکننده را با هم ترکیب کنید، این ترکیب بسیار سمی و مضر است و تهدیدی برای سلامتی انسان به‌شمار می‌آید.
بر اثر واکنش آنها کلروفرم، اسید هیدروکلریک و کلرواستون تولید می‌شود که برای سیستم عصبی، ریه، کلیه، کبد، چشم و پوست به‌شدت آسیب‌زاست.افزون برآن قدرت پاک‌کنندگی هر کدام هم با ترکیب یکدیگر پایین می‌آید.
اسید و جوهرنمک
هیچ‌گاه جوهرنمک را با اسیدها چه ضعیف مثل سرکه و چه قوی مانند وایتکس مخلوط نکنید؛ زیرا این ترکیب خطرناک است و موجب بروز مشکلاتی چون آسیب به ریه و چشم می‌شود.
به شوینده‌ها زمان بدهید
پاک‌کننده‌ها برای تمیزکردن ساخته شدهاند، اما جادو نمی‌کنند. آنها برای رفع کثیفی یا از بین بردن لکه‌ها به زمان نیاز دارند. برخی از پاک‌کننده‌ها به‌ویژه ضدعفونیکنندهها، «زمان‌های تماس یا ماندگاری روی سطوح» مشخصی دارند؛ به این معنا که پاک‌کننده باید برای این مدت زمان روی سطح بماند تا به‌طور مؤثر کار کند. همیشه برچسب‌ها رابرای آگاهی بیشتر بخوانید.
تمیزکننده‌های حاوی سموم
بیشتر مواد شیمیایی تمیزکننده مثل محصولات سفیدکننده، چربی‌زدا و ضدعفونیکنندهها حاوی ترکیبات سمی هستند که به‌شدت برای سیستم تنفسی ما مضرند. این محصولات البته نه به صورت ویژه در خانه‌تکانی که هر روز برای تمیز و سالم نگه داشتن محیط خانه هم مورد استفاده قرار می‌گیرند و به بدن ما آسیب می رسانند. از این مواد تمیزکننده به مقدار محدود استفاده و درصورت استفاده حتما در و پنجره‌ها را باز کنید.
هشدار ترکیب 2محلول مشابه
قطعا بی‌اطلاعی از خواص شیمیایی مواد باعث می‌شود که برخی تصمیم به ترکیب مواد شوینده و بهداشتی بگیرند، اما باید توجه داشت که مواد در واکنش با یکدیگر می‌توانند به جای شست‌وشو به عوامل مرگبار و بیماری‌زا مبدل شوند. این مسئله نه‌تنها درباره 2محصول متفاوت (به‌عنوان مثال سفیدکننده و جوهر نمک) که درباره یک محصول مشابه از 2برند (وایتکس با برندهای مختلف) متفاوت هم وجود دارد؛ به همین دلیل شناخت این ترکیبات و رعایت جانب احتیاط در استفاده از آنها بسیار مهم است و از سوی دیگر توصیه می‌شود که حتی یک محصول مشابه از 2برند هم با یکدیگر ترکیب نشود.
1. ترکیب 2مایع لوله‌بازکن
2مایع لوله‌بازکن متفاوت را با هم مخلوط نکنید؛ زیرا این مواد شوینده دارای فرمولاسیون قوی هستند و اگر با هم ترکیب شوند می‌توانند اثرات مخربی داشته باشند.
2. ترکیب برندهای مختلف
هیچ زمانی نباید مارک‌های مختلف محلول‌های پاک‌کننده را با هم مخلوط کنید. این محلول‌ها دارای ترکیبات مختص به‌خود هستند و مصرف‌کنندگان هم اطلاع دقیقی از ترکیبات شیمیایی و میزان واکنش‌پذیری آنها ندارند. از سوی دیگر در اکثر پاک‌کننده‌ها مقداری سفیدکننده وجود دارد که می‌تواند منجر به آزاد‌سازی گازهای مضر شود. حتی ترکیب مواد شوینده یکسان از 2برند متفاوت هم می‌تواند خطرناک باشد؛ به این معنا که حتی 2محلول وایتکس از برند مختلف را با هم مخلوط نکنید.
براساس آنچه گفته شد، مواد شوینده پیش از اینکه محصولاتی برای تمیزی باشند، ترکیبات شیمیایی با خواص منحصر به فرد هستند؛ به همین دلیل است که باید برخی نکات در استفاده از آنها رعایت شود تا امکان آسیب برای افراد به حداقل برسد؛ ازجمله اینکه اگر از سفیدکننده یا آمونیاک برای تمیز کردن سطحی استفاده می‌کنید حتما سطح را به‌طور کامل با آب بشویید؛ ماده باقیمانده، به صورت اتفاقی با دیگر شوینده‌ها مخلوط و منجر به آسیب است.
منبع : روزنامه همشهری
شرکت های برگزیده
وزارت صمت
سازمان غذا و دارو
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
انجمن صنايع شوينده، بهداشتی و آرايشی ايران
ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز
سازمان ملی استاندارد
انجمن واردکنندگان فرآوردههای آرایشی ایران