بازار محصولات آرایشی در کشور ما بسیار پررونق است. فروش و عرضه این فرآورده‌ها به دلیل حاشیه سود بالا و قیمت پایین برای مشتریان، بسیاری از فروشندگان و مصرف‌کنندگان را به سوی این محصولات روانه کرده است. در این گزارش آثار مخرب استفاده از محصولات آرایشی قاچاق و غیرمجاز بر سلامت انسان و چرخه اقتصادی کلینک‌های زیبایی را از زبان یک پزشک زیبایی و یک داروساز بررسی کرده‌ایم.
بنا بر آماری که انجمن صنایع شوینده بهداشتی و آرایشی ایران منتشر کرده است، ایران از لحاظ استفاده لوازم آرایش جایگاه دوم در خاورمیانه و پنجم در جهان را به خود اختصاص داده است. همچنین بر اساس همین آمار ما در مصرف لوازم آرایشی رنگی نیز رتبه اول جهان را داریم. از این رو می‌توان گفت استفاده از محصولات آرایشی، بهداشتی و عطریات در میان زنان و مردان ایرانی رواج بسیاری دارد و هر ساله نیز به تمایل خرید این محصولات افزوده شده است.
بازار لوازم آرایشی و بهداشتی در سال‌های اخیر تغییرات بسیاری را تجربه کرده. از مصرف این اقلام توسط آقایان و شکل‌گیری بازاری برای آنها تا افزایش مصرف به دلیل افزایش فعالیت‌های اجتماعی زنان در جامعه در کنار شکل‌گیری تولیدات زیرزمینی و توزیع محصولات وارداتی قاچاق به بازار.
دکتر سحر پارسا، پزشک زیبایی، در این خصوص می‌گوید: «داروهای زیبایی، مثل انواع بوتاکس‌ها و فیلرها، با برندهای مختلفی توسط شرکت‌های دارویی مختلف تولید می‌شود. برخی از برندها به دلیل استفاده از مواد غیر مجاز، تاییدیه سازمان‌های بهداشتی را ندارد. در مقابل، انواع تقلبی داروهایی که دارای تاییدیه هستند نیز در بازار وجود دارد که آنها نیز طبیعتا در دسته غیرمجازها قرار می‌گیرند. بوتاکس‌ها و فیلرهای غیر مجاز که از مواد ناسازگار با بافت‌های بدن ساخته می‌شوند می‌توانند باعث ایجاد عفونت و و از بین رفتن بافت‌های زیر پوست شوند.»
او سخنان خود را اینطور ادامه داد: «متاسفانه در بازار دارو ایران، انواع بوتاکس‌ها، فیلرها و داروهای مزوتراپی بدون مجوز و به صورت قاچاق وارد ایران شده و افراد و مراکز زیبایی سودجو به سادگی می‌توانند این مواد را با هزینه خیلی پایین تهیه و برای متقاضیان تزریق کنند. ما مراجعه کنندگانی داریم که به علت تزریق فیلرها یا ژل‌های بدون تاییدیه در مراکز غیر مجاز دچار تورم غیرعادی در صورت شده‌اند و خواهان درمان آن هستند. اما متاسفانه برخی از این ژل‌های غیر مجاز از موادی ساخته شده‌اند که به هیچ درمانی پاسخ نمی‌دهند و چاره‌ای جز عمل جراحی باقی نمی‌گذارند.»
محصولات آرایشی غیرمجاز، بلای جان انسان‌ها و کلینیک‌های مجاز
دکتر پارسا درخصوص قاچاق تجهیزات پزشکی نیز گفت: «البته تخلف در این حوزه محدود به داروها نیست، بلکه انواع تجهیزات کلینیک‌های پوست و زیبایی مثل انواع دستگاه‌های هایفوتراپی و لیزر نیز از هر نوع و برندی بدون مجوز و تاییدیه IMED (از وزارت بهداشت) به صورت قاچاق وارد بازار تجهیزات پزشکی می‌شوند و به فروش می‌رسند. اینجا هم این سوال مطرح است که چطور این تجهیزات به این سادگی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند و از آن مهم‌تر اینکه چرا به راحتی و برخلاف قانون در بازار تجهیزات پزشکی به فروش می‌رسند در حالی که طبق قانون، تجهیزات پزشکی در این سطح باید دارای تاییدیه IMED باشند.»
این پزشک پوست و مو از آن روی سکه این بازار داغ و آسیبی که در کنار ضربه به سلامت مردم، به فعالیت اقتصادی کلینیک‌های مجاز نیز وارد شده است، می‌گوید: «در شهر بزرگی مثل تهران بسیاری از مراکز به صورت غیر مجاز و اصطلاحا زیرزمینی این خدمات را با مواد غیر مجاز انجام می‌دهند. حتی در بسیاری از آرایشگاه‌ها و سالن‌های زیبایی نیز تزریق ژل و بوتاکس توسط افراد غیر متخصص انجام می‌شود. در صورتی که با عاملین فروش این داروهای غیر مجاز برخورد شود دیگر این داروها به وفور قاچاق و در داخل کشور توزیع نمی‌شود. این کار جدا از حفظ سلامت مردم، اثرات اقتصادی مهمی دارد: در وهله اول مانع خروج ارز از کشور بابت قاچاق مواد و داروهای غیر مجاز می‌شود. در وهله دوم از ضربه اقتصادی به کلینیک‌های سالم نیز جلوگیری می‌شود. همچنین هزینه اضافه در بخش درمان برای برطرف کردن عوارض ناشی از این مواد غیر مجاز نمی‌شود»
به دنبال کلینیک‌های زیبایی ارزان قیمت نباشید!
دکتر سحر پارسا با بیان اینکه بسیاری از مردم هم در جست‌و‌جوی بهترین کلینیک زیبایی و هم ارزان‌ترین خدمات زیبایی هستند به اکوایران گفت: «چنین چیزی اصلا امکان ندارد. کلینیک‌هایی که با هزینه بسیار پایین و اختلاف قیمت زیاد نسبت به بقیه کار می‌کنند، قطعا از فیلرها و ژل‌های غیر مجاز استفاده می‌کنند و در نتیجه اسم آنها را نه تنها بهترین کلینیک زیبایی بلکه اساسا نمی‌توان کلینیک گذاشت»
بازی با سلامتی مردم در نبود نظارت موثر بر بازار داروهای زیبایی
همچنین دکتر افشین که در حوزه داروسازی فعالیت می‌کند، در توضیح داروهای زیبایی غیر مجاز گفت: «طبیعی است که تقاضای فراوان برای خدمات زیبایی، افراد سودجو و متخلف را به فعالیت سوداگرانه در این بازار جذب می‌کند. این فعالیت‌های متخلفانه در بخش‌های مختلف زنجیره این حوزه کاری رخ می‌دهد، یعنی از قاچاق انواع داروها و مواد غیر مجاز و بدون تاییده سازمان‌های بهداشتی و پزشکی به داخل کشور تا استفاده از این مواد خطرناک و بسیار ارزان قیمت در برخی از مراکز زیبایی.»
مدیرکل امور فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو گفت: مردم باید برای مصرف لوازم آرایشی خارجی حتما به برچسب اصالتی که توسط سازمان غذا و دارو صادر می‌گردد، توجه داشته باشند.
او ادامه داد: «چه به بازار داروی تهران سری بزنید و چه در آگهی‌های اپلیکیشن‌های اینترنتی جست‌وجو کنید، به سادگی و بدون هیچ مشکلی می‌توانید این مواد را که هیچ مجوزی ندارند و حتی برخی به صراحت غیر مجاز و خطرناک اعلام شده‌اند را تهیه کنید. افراد سودجو در کلینیک‌های زیبایی غیر مجاز و البته متاسفانه تعداد بسیار معدودی از پزشکان برای کسب سود هر چه بیشتر، این بوتاکس‌ها و ژل‌های ارزان قیمت را با هزینه بسیار پایین تهیه و برای متقاضیان تزریق می‌کنند.»
این داروساز در خصوص آسیب‌های ناشی از استفاده کالاهای غیرمجاز گفت: کمترین آسیبی که این محصولات به افراد می‌رساند، آکنه‌ها و حساسیت‌ها پوستی، عفونت چشم، ریزش مو و ابرو است. البته مشکلات جدی‌تری هم که مربوط به‌ظاهر نمی‌شود در پی‌دارند حتی ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری براثر مصرف این کالاهای تقلبی ایجاد شود. بنابراین ضرورت دارد با آگاه‌سازی نسبت به مشکلات چنین اجناس غیراستانداردی، استفاده از آنها به کمترین میزان و حتی به صفر برسد.
حال سوال مهم و اساسی این است که چرا این داروها و به خصوص بوتاکس‌ها و ژل‌های غیر مجاز که تزریق آنها می‌تواند مشکلات جدی برای سلامت افراد به وجود بیاورد به این سادگی در بازار دارو فروخته می‌شوند. چه سختی یا مشکلی در نظارت و بازرسی از بازار دارو وجود دارد؟ بازاری که بطور مستقیم با سلامت و جان مردم در ارتباط است.
منبع : اکوایران
شرکت های برگزیده
وزارت صمت
سازمان غذا و دارو
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
انجمن صنايع شوينده، بهداشتی و آرايشی ايران
ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز
سازمان ملی استاندارد
انجمن واردکنندگان فرآورده‌های آرایشی ایران